کل خرابه، دژ و مقبره ای صخره ای در غرب دریاچه ارومیه

 این مطلب در مجله ایرانیکا انتیکوا   pp: 55-76,20, Volume 53 Iranica Antiquaبا همکاری کیومرث حاجی محمدی و روبرتو دان منتشر شده است.

فيروزيان يكي از روستاهاي دهستان مرزي برادوست به مركزيت روند سفلي از توابع بخش صوماي برادوست شهرستان اروميه است كه در 27 كيلومتري شمال غرب شهر سرو، مركز بخش صوماي برادوست  و در موقعيت پايكوهي قرار گرفته. به فاصله حدود يك و نيم كيلومتري جنوب شرقي روستای فیروزیان، و در دامنه نسبتاً مرتفع كوه ميدان و كوتول، صخره اي بزرگ، بلند و دژمانند واقع شده كه از يك طرف به كوه تكيه داده و از سه طرف ديگر به تمام دشت و روستاهاي پايين دست اطراف اشراف كامل دارد. اين صخره منفرد، در منطقه به كل خرابه معروف است. كل خرابه در زبان كردي باديني به معني قلعه مخروبه است . ورود به آن تنها از ضلع جنوبي ميسر است و به نظر مي رسد سازندگان قلعه عمداً اين ضلع را براي ساخت دروازه ورودي در نظر گرفته اند. باريكه اي مابين خود دژ و صخره منفردي در ضلع غربي آن بهترين شرايط را براي تعبيه دروازه فراهم آورده است. به جرات مي توان گفت اهمّيت اصلي كل خرابه بخاطر وجود مقبره صخره اي است كه از حيث پلان و ويژگي هاي معماري، شايد يكي از پركارترين مقابر صخره اي اورارتويي پس از مقبره سنگر ماكو در منطقه باشد. دسترسي به اين مقبره دشوار است. در ضلع شرقي آن پرتگاه مرتفع و خطرناكي قرار گرفته و رسيدن به آن تنها از ضلع غربي( آنهم به سختي) مقدور است. به نظر مي رسد صعب الوصل بودن آن از طرف هنرمندان سنگتراش تعمدي بوده است. مقبره با رعايت جهات اصلي به صورت شمالي- جنوبي ايجاد شده است. ورود به آن از جنوب و اتاقك اصلي در شمال واقع شده. فضاي كلي مقبره از دو حياط و يك اتاقك اصلي كه از جنوب به شمال به ترتيب حياط جنوبی، حياط مياني و اتاقك اصلي هستند، تشكيل شده است.

گزارش مقدماتی نخستین فصل کاوش نجات بخشی محوطه سوغانلوی پیرانشهر 1397

دو مجموعه صخره ای زیرزمینی نویافته در قوشجی ارومیه

استقرار نویافته باستان شتاسی در دوستان سلماس، آذربایجان غربی